| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Dok su se vodile glavne borbe u rejonu Ivan-sedla i Konjica, situacija se pogoršala na pravcu Gornji Vakuf— Prozor, na jednom od ona dva kraka koji su se imali zaklopiti u vidu klješta negdje u dolini Neretve. Pored 717. divizije, neprijatelj je tamo ubacio nove jedinice, u ukupnoj jačini do dvije divizije, vrlo dobro naoružane i snažno podržane artiljerijom i avijacijom. Tako je ugrozio 27. i 28. februara prozorsku kotlinu i sve naše ranjenike. Vrhovni štab je organizovao protivudar 2. i 1. divizijom, s namjerom da obuhvati te neprijateljeve snage, da im nanese poraz, da spasi ranjenike i sačuva slobodu manevra. Takođe, protivudar će podržati i 7. divizija i 1. dalmatinska brigada 3. divizije. Prva brigada je 1. marta dobila naređenje štaba divizije u kome se kaže: "Sada smo od Vrhovnog štaba dobili radiogram da sa divizijom, bez obzira na avijaciju, krenemo usiljenim maršem preko Solakove Kule—Uzdola za Prozor. U pitanju je opšta bolnica". Istoga dana štab je izdao naređenje jedinicama da se poslije pada mraka odvoje od neprijatelja na dotadašnjim položajima i da u toku noći stignu na prostor Solakove Kule. Zadatak brigade je bio da se postavi istočno, odnosno Sjeveroistočno od Bugojna i Gornjeg Vakufa, da napadne u bok 717. njemačku diviziju, koja je nastupala prema Prozoru. Time brigada privlači na sebe dio snaga ove divizije i smanjuje pritisak na naše jedinice koje su vodile borbu sa Nijemcima na prostoru Gornjeg Vakufa i Prozora. Dotle su se 717. njemačkoj diviziji suprotstavljali dijelovi 7. banijske divizije, 3. krajiške i 1. dalmatinske brigade. Kritična faza borbi je naetupila 1. marta. Naše snage su uzastopnim jurišima štitile centralnu bolnicu, koja je bila u opasnosti, i u isto vrijeme pojačavale naše ugrožene položaje. U sklopu opšteg protivudara bilo je predviđeno da 1. proleterska, zajedno sa 1. dalmatinskom i 3. sandžačkom, bude u desnoj napadajućoj koloni, sa zadatkom da udari u bok i pozadinu neprijateljevih snaga, koje su napadale pravcem Gornji Vakuf—Prozor, i da presječe odstupnu komunikaciju u rejonu Gornjeg Vakufa. Početak protivudara predviđen je za 3. mart u 15 časova. Da bi došla do određenog mjesta na prostoru Vrsi— Gornji Vakuf brigada je morala preći oko 70 kilometara preko planinskog zemljišta. U toku noći, između 1. i 2. marta, bataljoni su izvršili pokret u pravcu Solakove Kule i 2. marta, oko 6 časova, stigli na prostor sela Bukovlja. Poslije dvočasovnog odmora brigada je produžila dalje i za dana stigla u selo Ljubunci. Ujutro, 3. marta je nastavila marš u pravcu Gornjeg Vakufa. Pri prolazu kroz selo Cvrče, oko 9 časova napale su je štuke. Pokret je i prethodnog dana ometala neprijateljeva avijacija. Dan je bio pogodan za bombardovanje. Iznad sela su se smjenjivale eskadrile. Zbog toga je brigada bila primorana da cio dan ostane u okolini sela. Pokret je nastavljen kad je pao mrak. Avioni nisu više bili tako opasni, mada su i u toku noći pokušavali da, upotrebom svijetlećih bombi, ometaju pokret naših jedinica. Trećeg marta je trebalo da se brigada približi rejonu Gornji Vakuf, kako bi mogla napasti neprijatelja. To se međutim nije moglo postići, jer je predstojala još jedna etapa marša, duga preko 25 kilometara po planinskom terenu. Nešto prije zore, 4. marta, brigada je stigla iznad sela Vrsi, sjeveroistočno od Gornjeg Vakufa, i poslije svanuća zaposjela komunikaciju Travnik—Gornji Vakuf. Zbog zakašnjenja i ostalih jedinica, opšti protivudar je počeo tek u noći između 3. i 4. marta. Na frontu prema Prozoru Nijemci su se 4. marta postepeno povlačili trpeći znatne gubitke. Bataljoni brigade ovako su bili raspoređeni: 2. i 4. posjeli su komunikaciju Travnik-—Gornji Vakuf, s tim da vrše pritisak na neprijatelja u okolini Gornjeg Vakufa ea sjeveroistočne strane; 1, 3. i 6. bataljon orijentisani su sjeveroistočno od komunikacije Bugojno—Gornji Vakuf, da bi napali na bok neprijatelja sa linije Bistrica—Gornja Ričica. Takav raspored trebalo je da primora neprijatelja da odvoji jedan dio svojih snaga s pravca napada da bi za~ štitio ugroženu pozadinu. Na taj način olakšana je borba naših jedinica koje su napadale s čela. Svakako da bi uspjeh bio veći da je brigada prispjela na određenu prostoriju prije 10 časova i napala neprijatelja u isto :vrijeme kad je na njega izvršen opšti napad naših jedinica. Osim jakih pješadijskih snaga neprijatelj je angažovao u toku dana avijaciju i jedan dio artiljerije da tuku položaje brigade. Već sjutradan, pošto je odbacio brigadu istočno od položaja koje je dotle držala, uspio je da se povuče prema Bugojnu. Šestog marta brigada je dobila zapovijest da se povlači sa pomenutih položaja niz dolinu Rame, u pravcu Jablanice. Pokret je izvršen 7. marta ujutro. U toku dana brigada je stigla u selo Gračanicu, u dolini Rame. Na cesti ispred sela kolonu je posmatrao drug Tito. I on je sa Vrhovnim štabom bio u pokretu prema Neretvi. U Gračanici su se bataljoni odmarali oko tri časa. Tu su dobili nešto hrane, koju su druge jedinice zaplijenile od Talijana. Naetavljajući marš prema Jablanici, brigada je prešla Neretvu između 7. i 8. marta, preko mosta koji je već bio napravljen. Brigadu je i na ovom maršu pratila neprijateljeva avijacija. Međutim, sa velikim odstojanjima između jedinica i između boraca izbjegnuti su gubici. Niko ĐURAŠEVIĆ
|