X NISMO ĆUTALI TITO - NAŠA I SVJETSKA LIČNOST*) *) Tekst Ilije Radakovića pročitan 25. maja 1992. na skupu članova Društva za istinu o antifašističkoj narodnooslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji 1941-1945. u Muzeju “25. maj” – Beograd. Evo šta su o Titu rekle neke poznate ličnosti. “Zapamtite ovaj datum. I naša djeca i vaše djece djeca neka pamte ovaj datum dolaska Tita u Veliku Britaniju, koji će stići u udžbenike istorije. To je događaj koji obasjava zrakom nade svijet zaplašen strahotom rata...” Tako je uoči Titove posjete Britaniji pisao londonski “Dejli ekspres”. London je čekao Tita, borca za mir, čekali su ga obični engleski građani, koji, prema rječima drugog komentatora, ne znaju mnogo o velikoj političkoj strategiji, ali zato mnogo bolje osjećaju od pisaca uvodnika da u posjetu dolazi velika istorijska ličnost, a veličina istorijskih ličnosti upravo se sastoji u tome što, pripadjući jednoj naciji, pripadaju svim nacijama svjeta, što zadužujući svojim djelom čitavo čovječanstvo, postaju, kako je za našeg predsjednika više puta rečeno - građanin svijeta. Čitav svijet ga zna. On je, reći će Rada Krišnan, “tumač duha našeg vremena, koji podiže svoj glas za političku i socijalističku izgradnju društva, za međunarodnu harmoniju i mir - tumač zadataka postavljenih našoj generaciji. On tumači snove svoje zemlje vezane za ove velike ideale, koji uzbuđuju ne samo Evropu i Ameriku, nego i Istok, od Egipta do Japana...” On je, tvrdi Lopez Mateos, “čovjek drugog podneblja dalekog od Indije, drag Meksikancima, jer sjedinjuje one divne vrline koje su posjedovale vođe u borbi za nezavisnost Meksika - vidovitost njegovih utemeljitelja Hidalga i Moreloza, hrabrost jednog Zapate, mudrost i odlučnost Franciska Madere...” Njega poštuju i oni koji ne djele njegova idejna opredjeljenja. “Ma šta mislili o komunistima”, pisao je “Ivning njuz”, “mi se divimo odvažnim, a Maršal to jeste, on je David modernog doba, koji se suprotstavio dvojici Golijata: prvo Hitleru, a potom Staljinu.” U svjetu, o njemu sa poštovanjem govore najpoznatiji među poznatima. Pomenimo šta su rekli neki od njih. Čerčil: “Maršal Tito pokazao se ne samo kao veliki vojskovođa, već isto tako i kao izvanredan državnik koji je dao ogroman doprinos ujedinjavanju jugoslovenskih naroda... Veliki je doprinos predsednika Tita na planu međunarodne saradnje i razumjevanja, a isto tako i za opštu stvar mira...” Dimitrov: “Najveće i najvažnije što se postiglo u Jugoslaviji jeste bratstvo i jedinstvo. Za ovo veliko djelo ima golemu istorijsku zaslugu naš prijatelj i drug Maršal Tito i KP Jugoslavije.” Hruščov (na XX kongresu KP SSSR, februara 1956): “Sjećam se prvih dana vještačkog naduvavanja sukoba između Sovjetskog Saveza i Jugoslavije. Jednog dana, kada sam stigao iz Kijeva u Moskvu, bio sam pozvan da posjetim Staljina, koji mi je, pokazujući kopiju pisma nedavno poslatog Titu, rekao: ‘Jeste li čitali ovo?’ i ne očekujući moj odgovor izjavio: ‘Biće dovoljno da pomjerim svoj mali prst - i Tita više neće biti. On će pasti.’, ali to se nije dogodilo Titu.” Trigve Li: “Predsednik, Maršal Tito odlikovao se otporom prema agresiji i spoljnoj dominaciji u toku rata i mira, što će zauvjek ostati u istoriji kao primjer inspirisan hrabrošću i nezavisnošću.” Montgomeri: “Jedini drugi Evropljanin koji, po mom mišljenju, spada u velike nacionalne lidere jeste predsednik Tito. On ima političku hrabrost, istrajnost i moć odlučivanja. Vrlo je mudar, veliki vojni i politički lider. Tito je zaista veliki čovek...” Sve to nesumnjivo govori da je naš predsjednik, maršal i vrhovni komandant ne samo naša, već i svjetska ličnost. Postao je to kada je jedna mala zemlja neviđenom hrabrošću svojih ljudi, čistotom i visokom moralnošću humanih principa, angažovanošću u borbi za ideale svih koji žele mir i progres, bez obzira na političku, nacionalnu, rasnu ili bilo koju drugu pripadnost, ušla na pozornicu svjetske politike. To se desilo mnogo ranije nego što je Tito istakao principe koegzistencije i politike mira koja se vezuje i za njegovo ime. Tačnije - dešavalo se to u trenucima kada su hrabrost i savijest bivali na najtežim ispitima, kada je Tito, čijim razmišljanjima ni u najtežim časovima pesimizam nije bio svojstven, hrabro donosio odluke o različitim fazama našeg razvoja - o ustanku, AVNOJ-u, suprotstavljanju svakom pokušaju da se ugrozi nezavisnost naša i tuđa, kada je ulagao napore da se afirmiše i u novim uslovima potvrdi koegzistencija. Socijalističkom izgradnjom, svojevrsnim putem u socijalizam, otporom staljinizmu, konstantnim otporom imperijalizmu i neokolonijalizmu, otporom nacional-šovinizmu, koegzistencijom - Jugoslavija je proširila svoj istaknuti ugled na svim kontinentima, Tito je u svemu tome bio inicijator i nadahnuće, tvorac i inspirator, potvrđujući sopstvenim primjerom da se istorija bazira na društveno-ekonomskim odnosima, ali da istovremeno u stvaranju svakog značajnijeg događaja učestvuju izuzetne ličnosti. A sada nekoliko misli i ocjena Koče Popovića, drugog vojnika našeg rata, prvog komandanta Prve brigade, divizije, korpusa, komandanta Glavnog štaba za Srbiju, načelnika Generalštaba, ministra spoljnih poslova i potpredsednika SFRJ. Sve je ovo objavljeno (1989) - osam godina poslije Titove smrti i u vrijeme kada je Tito bio ozbiljno napadan. Šta je Koča izjavio u knjizi A. Nenadovića “Razgovori sa Kočom”: “Mislim da je Titov revolucionarni put bio suviše dug, pa i specifičan, da bi se mogao staviti u jedan, recimo, kominternovski kalup. Bio je sposoban da se kreće suvereno sa samopouzdanjem, koje je imponovalo. Kada je došlo vreme za oružanu borbu, Tito je dobro procenio da se treba osloniti na Srbiju. Tito je u ratu pokazao da je dorastao zadacima u pripremi i vođenju borbe. Kada je ustanak počeo, brzo je postao neosporni vođa - od samog početka razmišljao je svojom glavom.” Na pitanje o odnosima sa Titom, da li je među njima bilo razmimoilaženja, Koča odgovara: “Ne, naprotiv. Bio sam i ostajem uveren da je on u našoj revoluciji bio nezamenljiv, imao je sve odlike autohtonog vođe: spretnost, odvažnost, odlučnost, dovitljivost. Na čelnoj poziciji niko mu nije bio ravan.” Na pitanje o odnosima Tito-Ranković, Koča kaže: “Ne verujem da je Tito lično imao nešto protiv Srba, da je nastojao da ih potisne. Bio je suviše širok i praktičan da bi po tom, nacionalnom osnovu, isključivao bilo koga... Uvjeren sam da Tito tada nije mislio kao Hrvat, a još manje kao neki antisrpski strateg.” Na pitanje o Titu u miru, Koča kaže; “Kao i u ratu - predvodnički. Bio je nezamenljiv u organizovanju nacionalnog, jugoslovenskog otpora nasilju sa Istoka...” “Sada izbija sve što su ranije krili u sebi i što su imali protiv. Oni misle da su slobodni i digli su hajku. A NOB će preživeti sve to. To se događa posle smrti značajnog čoveka ili značajnog perioda. Tada mnogi počinju da viču i da pričaju koje-kakve stvari o NOB-u da bi snizili njegovu cenu i vrednost. Ali se to ne može zbrisati - ni NOB ni Tito” - napisao je akademik Josip Vidmar. Dakle, da završim. Tito je epohalna ličnost, jedan od kreatora naše i svjetske istorije. On pripada nama, ali i svim onim ljudima širom svijeta, koji su mu oduševljeno klicali, pozdravljajući u njemu neophodnost mira i vjeru u budućnost čovječanstva.