|
decembar
1943
|
|
Bosna
i Hercegovina
|
|
od
|
do (između)
|
|
|
2.12.1943
|
|
Po naređenju Štaba 5. udarnog korpusa NOVJ, od 1. udarnog bataljona
Drvarsko-petrovačkog NOP odreda, 1. udarnog bataljona Grahovsko-peuljskog
NOP odreda i dotadanjeg Udarnog NOP odreda 5. udarnog korpusa NOVJ,
formiran Udarni NOP odred 5. udarnog korpusa NOVJ, sastava: 3 bataljona.
|
|
2.12.1943
|
|
Osamnaesta istočnobosanska (hrvatska) NOV brigada izašla iz sastava
27. a ušla n sastav 17. udarne divizije NOVJ.
|
|
3.12.1943
|
|
Jake neprijateljske snage (nemačka 1. brdska divizija, 7. SS divizija
"Princ Eugen" i delovi 187. rezervne i 369. legionarske
divizije, delovi bugarske 24. pešadijske divizije, delovi nemačkog 92. i
901. motorizovanog puka i 1. rezervni lovački puk) otpočele nastupanje
iz Sarajeva, Tuzle i Zvornika prema Kladnju i Vlasenici i s teritorije
Hercegovine i Sandžaka prema istočnoj Bosni, u cilju okruženja i uništenja
delova 3. i 2. udarnog korpusa NOV.J na prostoriji Rogatica —
Srebrenica— Vlasenica. Ova limskodrmska operacija, ili operacija
"Kugelblic", završena je16. decembra.
|
|
5.12.1943
|
|
Delovi 16. majevičke udarne brigade 17. udarne divizije NOVJ napali
posadu Kladnja (koja je prethodnog dana pojačana sa oko 600 vojnika nemačke
187. rezervne divizije), ali su se pred nadmoćnijim neprijateljem morali
povući uz gubitke od 4 mrtva i 5 ranjenih.
|
|
5.12.1943
|
|
Delovi nemačke 118. lovačke divizije i 3. bataljona ustaške 5.
brigade, nastupajući iz Aržana, ušli u Duvno. Pokušaj neprijatelja da
se probije ka Šujici sprečila je 3. dalmatinska udarna brigada 9.
divizije NOVJ.
|
|
5.12.1943
|
|
Nastupajući iz Knina, nemačka pukovska borbena grupa
"Berger" (delovi 721. puka nemačke 114. lovačke divizije,
delovi puka "Brandenburg" i oko 600 četnika) bez otpora ušla u
Bos. Grahovo.
|
|
6.12.1943
|
|
Nemačka pukovska borbena grupa "Berger" nastupajući iz
Bos. Grahova, slomila otpor dvaju bataljona 6. brigade 19. divizije NOVJ
kod s. Luke i zauzela Livno. Poginulo je nekoliko članova OK KPJ za
Livno.
|
|
6.12.1943
|
|
Iz rejona Sarajeva otpočelo nastupanje, u dve kolone, delova nemačke
369. legionarske divizije, ojačanih 1. rezervnim lovačkim i 92.
motorizovanim pukom i domobranskim jedinicama, s ciljem da ovladaju
komunikacijom Sarejevo — Sokolac — Rogatica. Istog dana neprijatelj je
zauzeo Crvene stijene a sutradan bez otpora ušao u Sokolac.
|
|
6.12.1943
|
|
U Čajniče ušao 3. bataljon 98. puka nemačke 1. brdske divizije i
produžio dejstvo ka odseku Ustiprača — Goražde, gde je stupio u vezu
s jedinicama nemačke 7. SS divizije " Princ Eugen".
|
|
6.12.1943
|
|
Nastupajući iz Zvornika, nemački 901. motorizovani puk zauzeo Šekoviće,
a u toku noći i Vlasenicu, posle slabog otpora delova 3. udarnog korpusa
NOVJ.
|
|
6.12.1943
|
|
U blizini s. Donjeg
Malovana (kod Kupresa) formiran dobrovoljački italijanski bataljon, koji
je ušao u sastav 3. proleterske (krajiške) brigade 1. proleterske udarne
divizije NOVJ.
|
|
7.12.1943
|
|
U s. Verićima i s. Lamovitoj (na putu Banja Luka — Prijedor) 11.
krajiška udarna brigada 4. udarne divizije NOVJ napala iz zasede 1.
bataljon 384. puka nemačke 373. legionarske divizije i posle osmočasovne
borbe odbacila ga ka s. Omarskoj, sprečivši mu prodor ka Prijedoru.
Poginuo je i ranjen velik broj nemačkih vojnika, dok je 11. krajiška NOV
brigada imala 3 mrtva i 7 ranjenih.
|
|
7.12.1943
|
|
Drugi bataljon 130. puka
nemačke 187. rezervne divizije, prodirući iz Tuzle, ušao u Olovo.
|
|
7.12.1943
|
8.12.1943
|
Tri bataljona 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne
divizije NOVJ napala delove nemačke 118. lovačke divizije u Duvnu i
prodrla u grad, ali se u svanuće povukla u bližu okolinu. Ni obnovljeni
napad sledeće noći, u kome je angažovan još jedan bataljon, nije uspeo
zbog jakog otpora neprijatelja. Poginulo je 6 nemačkih vojnika, dok su
proleterski bataljoni imali 2 poginula i 17 ranjenih.
|
|
9.12.1943
|
|
Na Betnju (na putu Šekovići — Vlasenica) 6. istočnobosanska
udarna i 15. majevička udarna brigada 17. udarne divizije NOVJ, u
trodnevnoj teškoj borbi, nanela jedinicama nemačke 187. rezervne
divizije gubitke od oko 250 mrtvih i ranjenih. Pošto su i same pretrpele
gubitke od 25 mrtvih i 55 ranjenih, jedinice 17. udarne divizije NOVJ
povukle su se radi odmora u rejon s. Tupkovići — s. D. Lukavica — s.
Bašigovel — s. Lukići (kod Tuzle).
|
|
9.12.1943
|
|
U Kladanj ušla 16.
muslimanska udarna brigada 17. udarne divizije NOVJ, posle kraće borbe
protiv milicije, koja se povukla u pravcu Olova.
|
|
9.12.1943
|
10.12.1943
|
Pod borbom se povlačeći iz doline r. Lima i r. Uvca, ispred nemačke
1. brdske divizije, 5. udarna divizija NOVJ prešla most na r. Drini u Višegradu
a potom porušila most.
|
|
9.12.1943
|
10.12.1943
|
U Livno prodrli delovi 3.
proleterske (krajiške) udarne brigade 1. proleterske udarne divizije
NOVJ, ali su se, zbog snažnog otpora delova 721. puka nemačke 114. lovačke
divizije, delova puka "Brandenburg" i oko 600 četnika, podržanih
tenkovima, i zbog zakasnelog uvođenja u borbu 3. brigade 9. divizije
NOVJ, morali povući iz grada.
|
|
10.12.1943
|
|
Kod s. Brnjičana (blizu Gračanice) 5. vojvođanska brigada 16.
udarne divizije NOVJ odbila napad oko 500 vojnika Ruskog zaštitnog
korpusa i 300 zelenokadrovaca i odbacila ih u Gračanicu, uz gubitke od 40
mrtvih. Brigada je imala 1 mrtvog i 10 ranjenih.
|
|
10.12.1943
|
|
Na
Borovoj glavi tri bataljona 3. proleterske (krajiške) udarne brigade 1.
proleterske udarne divizije NOVJ, u jednodnevnoj teškoj borbi, sprečili
prodor nemačke pukovske borbene grupe "Berger" i naterali je da
se vrati u Livno. Poginulo je 30 i ranjeno više nemačkih vojnika, dok je
brigada imala 2 mrtva i 8 ranjenih.
|
|
11.12.1943
|
|
Prva južnomoravska NO brigada prebacila se iz Srbije preko r. Drine
kod s. St. Broda. (Brigada je dejstvovala u sastavu 5. udarne divizije
NOVJ.)
|
|
12.12.1943
|
|
U Šujicu ušle jedinice nemačke 114. lovačke divizije, pošto su u
kraćoj borbi odbacile delove 3. proleterske (krajiške) udarne brlgade 1.
proleterske udarne divizije NOVJ.
|
|
12.12.1943
|
|
Kod Konjica delovi 2.
domobranske brdske brigade i bataljon nemačke 369. legionarske divizije
napali Mostarski partizanski bataljon. Posle trodnevnih borbi noprijatelj
je, uz manje gubitke, potisnuo Mostarski bataljon prema pl. Bjelašnici,
zapalio s. Blace i opljačkao više drugih sela.
|
|
13.12.1943
|
14.12.1943
|
U rejonu s. Kraljevog Polja (sada: Partizansko Polje, kod Han Pijeska)
27. udarna divizija 3. udarnog korpusa NOVJ probila položaje delova 482.
puka nemačke 187. rezervne divizije, Izvukla se iz okruženja i prešla
preko puta Sokolac — Vlasenica, orijentišući se ka Varešu i Brezi.
|
|
13.12.1943
|
14.12.1943
|
Domobransko uporište Han Kola (kod Banje Luke), posle jednog i po časa
žestoke borbe, zauzela 13. krajiška udarna brigada 10. udarne divizije
NOVJ. Poginulo je 39 i zarobljeno 59 domobrana. Brigada je imala 2 mrtva i
10 ranjenih, a zaplenila je: 65 pušaka, 10 p. mitraljeza, 3 mitraljeza, 1
minobacač, 10 konja i mnogo druge opreme.
|
|
15.12.1943
|
16.12.1943
|
Jako neprijateljsko uporište s. Sokol (kod Gračanice), u kome se
nalazilo oko 800 milicionera, napala 16. udarna divizija NOVJ, ali, zbog
jakog otpora iz tvrđave, nije uspela da ga zauzme. Sutradan je odbila
napad jačih domobranskih i nemačkih snaga
iz Gračanice
i zauzela Sokol, pošto
su se i
milicioneri povukli u Gračanicu.
Neprijatelj je imao 4 mrtva i 13 ranjenih domobrana, a 16. divizija 12
mrtvih 1 17 ranjenih.
|
|
16.12.1943
|
|
Na odseku s. Mekote — s. Han Kram, posle dvodnevne borbe protiv
jedinica nemačke 1. brdske divizije i 7. SS divizije " Princ
Eugen", 5. udarna divizija NOVJ probila se preko puta Han Pijesak —
Sokolac i produžila pokret ka Kladnju. Prilikom
proboja pretrpela je osetne gubitke. Pored ostalih, poginuo je komandir čete
u 1. južnomoravskoj NO brigadi Slavoljub Vuksanović Jajko, narodni
heroj.
|
|
16.12.1943
|
17.12.1943
|
Jako ustaško uporište Šujicu napale 1. i 3.
proleterska (krajiška) udarna brigada1. proleterske udarne divizije NOVJ,
2. udarna brigada 6. divizije NOVJ i 7. krajiška udarna brigada 10.
udarne divizije NOVJ. Zbog nejednovremnog napada, žilavog otpora ustaša
kao i velikih gubitaka, napad je obustavljen. Samo 1. proleterska NOV
brigada imala je 17 mrtvih i 44 ranjena. Poginuli su i komesar 3. čete 6.
bataljona Milan Munjas i komandir čete u 1. proleterskoj NOV brigadi
Vuksan Đukić, narodni heroj.
|
|
17.12.1943
|
18.12.1943
|
Jedinice 3. i 4. (dalmatinske) brigade 9. divizije NOVJ i 6.
(dalmatinska) brigada 19. divizije NOVJ napale delove nemačke 114. lovačke
divizije, domobrane i četnike (oko 3200 vojnika) u Livnu, ali nisu uspele
da zauzmu grad. Neprijatelj je pretrpeo velike gubitke, dok su jedinice 9.
i 19. udarne divizije NOVJ imale 33 mrtva i 84 ranjena.
|
|
17.12.1943
|
18.12.1943
|
U s. Potkomu (kod Stoca) delovi 3. hercegovačke udarne brigade i Južnohercegovačkog
NOP odreda 29. udarne divizije NOVJ (3 bataljona) napali i razbili Stolačku
brigadu četničkog Trebinjskog korpusa. Poginulo je 30, zarobljeno je 28 i ranjen je veći broj četnika.
|
|
18.12.1943
|
|
Nastupajući s linije Sarajevo — Vlasenica i
Tuzla — Doboj, nemačka 1. brdska divizija, 7. SS divizija " Princ
Eugen", delovi 369. legionarske divizije i 1. rezervni lovački puk
otpočeli krivajsku operaciju ("Snešturm") s ciljem da u dolini
r. Krivaje okruže i unište 17. i 27. udarnu diviziju 3. udarnog korpusa
NOVJ i 5. udarnu diviziju NOVJ. Operacija je završena 28. decembra
probijanjem jedinica NOVJ iz okruženja.
|
|
18.12.1943
|
19.12.1943
|
Jedinice 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa
NOVJ napale neprijateljske posade u Varešu i Brezi. Posle kraće borbe
protiv mesne milicije, koja se povukla ka Olovu, 17. majevička udarna
brigada je zauzela Vareš. Druga krajiška NOV brigada i Romanijski NOP
odred su upali u Brezu i zauzeli rudnik i električnu centralu, ali su u
zoru morali obustaviti napad zbog žilavog otpora delova nemačke 369.
legionarske divizije. Poginuo je veći broj i zarobljeno je 11 legionara,
dok su jedinice NOVJ imale 22 mrtva i ranjena.
|
|
19.12.1943
|
20.12.1943
|
U Bos. Šamcu 1. vojvođanska udarna brigada 16.
udarne divizije NOVJ napala 2. bataljon domobranskog 8. lovačkog oko 30
nemačkih vojnika i 40 ustaša i posle tročasovne oštre borbe zauzela
mesto. Poginulo je oko 70 domobrana i ustaša i 6 nemačkih vojnika,
zarobljeno je 110 domobrana i ustaša i 8 nemačkih vojnika, dok se deo čamcima
prebacio preko r. Save. Brigada je imala 15 mrtvih i 30 ranjenih.
Zaplenjeno je: 2 minobacača, 3 mitraljeza, 11 p. mitraljeza i veća količina
municije i hrane.
|
|
20.12.1943
|
|
Nemačke snage jačine dve divizije otpočele
nastupanje s linije Zvornik — Bijeljina, Zvornik — Tuzla i Tuzla —
Brčko da unište jedinice 16. udarne divizije NOVJ i partizanske odrede
na Majevici i u Semberiji. Posle teških trodnevnih borbi na prostoriji s. Sapna — s. Rastošnica
— pl. Jelica 2. i 4. brigada su se probile preko puta Tuzla — Zvornik,
na odseku s. Babina Luka — s. Kikači, i uputile u rejon Šekovića. Poginulo je 60 nemačkih vojnika, 73 zelenokadrovca i 32 četnika. Gubici
jiedinica 16. udarne divizije NOVJ: 12 mrtvih, 17 ranjenih i 50
zarobljenih.
|
|
20.12.1943
|
|
U s. Dramešini (kod Gacka), na sastanku većnika
AVNOJ-a i ZAVNOBiH-a iz Hercegovine, koji je održan na inicijativu
Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu, formiran Privremeni oblasni NO odbor
za Hercegovinu (18 članova) i njegov Izvršni odbor (7 članova).
|
|
20.12.1943
|
|
Kod s. Udore (blizu Stoca) jedan bataljon Južnohercegovačkog
NOP odreda u zasedi, bez vlastitih gubitaka, uništio manju nemačku
kolonu. Od oko 50 nemačkih vojnika ubijena su 32. Zaplenjeno je 6 p.
mitraljeza, 15 automata i 14 pušaka i uništena su 3 kamiona.
|
|
21.12.1943
|
|
Nemačke jedinice, pod pritiskom jedinica 9.
udarne divizije NOVJ, napustile Glamoč i povukle se u Livno.
|
|
21.12.1943
|
22.12.1943
|
Kod s. Žuglića (na pruzi Mostar — Sarajevo) delovi 9. krajiške
udarne brigade i Ramskog NOP odreda 10. udarne divizije NOVJ oštetili
oklopni voz i uništili teretni voz od 20 vagona s municijom i drugom
ratnom opremom i namirnicama. Zbog brze intervencije nemačke i
domobranske posade iz Konjica i Ostrošca izvučena je samo manja količina
municije.
|
|
22.12.1943
|
|
Prva operativna grupa 16. udarne divizije NOVJ (1, 3. i 5. NOV brigada) napala četnike. U jednodnevnoj borbi na liniji Mramorje —
Spletena lipa — Duga njiva kod Gradačca ona ih je tako razbila, da su
se od potpunog uništenja spasli zahvaljujući veoma gustoj magli. Poginuo
je 41, zarobljeno je 35 i ranjeno je preko 100 četnika, dok su jedinice
16. udarne divizije NOVJ imale 3 mrtva i 17 ranjenih.
|
|
22.12.1943
|
|
Ljubinje zauzela 3. hercegovačka udarna brigada
29. udarne divizije NOVJ raspršivši glavninu četničke Ljubinjske
brigade (oko 150 četnika).
|
|
22.12.1943
|
23.12.1943
|
Kod s. Ribnice (blizu Vareša) jedinice 99. puka
nemačke 1. brdske divizije okružile 4. krajišku udarnu brigadu 5.
udarne divizije NOVJ, ali je ova brigada uspela da pregazi r. Krivaju kod
s. Vozuće i izvuče se na jug ka Romanovcu.
|
|
24.12.1943
|
|
Posle "čišćenja" Majevice i Semberije, jake nemačke
snage su pomerile ofanzivna dejstva prema Trebavi i Posavini. Zbog brzog
prodora motorizovanih delova pravcima Tuzla — Gračanica — s. Srnice
— Brčko, Brčko — Bos. Šamac i Bos. Šamac — Gradačac — s.
Srnice našle su se 1, 3. i 5. vojvođanska NOV brigada 16. udarne
divizije NOVJ poluokružene na uzanom prostoru Trebave. Pošto im
forsiranje r. Bosne noću 25/26. decembra nije uspelo, brigade su se 27.
decembra, izbegavajućl borbu s nemačkim snagama, probile na Majevicu
pravcem s. Sokol — Srebrenik. U pokretu je zaostalo oko 120 boraca, pa
su ih većinom zarobili četnici.
|
|
24.12.1943
|
25.12.1943
|
Jako domobransko uporište Han Kola (kod Banje Luke) ponovo zauzela
13. krajiška udarna brigada 10. udarne divizije NOVJ. Poginulo je 28 i
zarobljeno 68 domobrana. Brigada je imala 2 mrtva i 14 ranjenih.
Zaplenjene: 2 minobacača, 2 mitraljeza, 8 p. mitraljeza i 70 pušaka.
|
|
24.12.1943
|
25.12.1943
|
Na Manjinvrhu (kod Vareša) 4. udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ,
posle desetočasovne borbe u okruženju, probila obruč dva bataljona 14.
puka 7. SS divizije " Princ Eugen" i izvukla se ka s. Doboštici.
Neprijatelj je pretrpeo velike gubitke. Brigada
je imala 17 mrtvih i 40 ranjenih.
|
|
25.12.1943
|
|
U krivajskoj operaciji, u rejonu s. Borovice (kod
Vareša), nemačka 7. SS divizija " Princ Eugen" i 369.
legionarska divizija okružile 5. i 27. udarnu diviziju NOVJ. Posle
trodnevnih borbi 27. udarna divizija NOVJ probila se iz okruženja preko
Ravne planine (kod Vareša) ka Olovu, a 5. udarna divizija NOVJ preko r.
Krivaje (kod s. Ribnice) ka Konjuhu. Poginulo je 200 nemačkih
vojnika i zarobljeno ih je 30. Divizije NOVJ su imale 31 mrtvog i 57
ranjenih.
|
|
25.12.1943
|
|
U s. Crkvicama (kod Gacka) počelo trodnevno oblasno savetovanje KPJ
za Hercegovinu. Postavljeni su aktuelni zadaci: jačanje političkog rada,
puna dobrovoljnost vojne mobilizacije, pažljiv odnos prema imovini
stanovništva i više napora za razvoj i ugled organa vlasti i masovnih
organizacija. Formirano je okružno povereništvo KPJ za zapadnu
Hercegovinu.
|
|
26.12.1943
|
27.12.1943
|
U krivajskoj
operaciji prva manevarska
grupa 17. udarne divizije
3. korpusa NOVJ (6. istočnobosanska udarna, 18. istočnobosanska
(hrvatska) i 1. južnomoravska NO brigada) prebacila se kod
s. Tulovića
i tako se
našla iza
leđa delova
99. puka nemačke 1. brdske divizije. Grupa je do
29. decembra izbila u
Birač.
|
|
28.12.1943
|
|
U krivajskoj
operaciji druga manevarska
grupa 17. udarne divizije
3. korpusa NOVJ (15. majevička i
16. muslimanska udarna brigada)
prešla r.
Krivaju kod s.
Stjepin
Hana i produžila marš u
pravcu s. Željeve
(na padinama pl. Konjuha) i dalje za Birač. Time se našla iza leđa jedinica nemačke
1. brdske divizije.
|
|
28.12.1943
|
29.12.1943
|
U Bileći 2. i 3. hercegovačka udarna brigada 29. udarne divizije
NOVJ napale četničku Bilećku brigadu i Vučedolski bataljon. Pošto je
izostalo iznenađenje, posada se održala u nekoliko kamenih zgrada, pa je
napad krajem iduće noći obustavljen zbog mogućnosti intervencije jačih
neprijateljskih snaga. Poginulo je 35 četnika, dok su jedinice NOVJ imale
7 mrtvih i 11 ranjenih.
|
|
29.12.1943
|
|
Vlasenicu zauzela 19. birčanska udarna brigada 27. udarne divizije 3.
udarnog korpusa NOVJ.
|
|
29.12.1943
|
30.12.1943
|
Deseta hercegovačka udarna brigada 29. udarne divizije NOVJ napala
Gacko, koje je branila četnička Gatačka brigada, ojačana manjim
delovima nemačke 7. SS divizije " Princ Eugen". Iako je slomila
spoljnu odbranu i prodrla u grad, 10. brigada je u zoru obustavila napad,
pretrpevši gubitke od 7 mrtvih i 16 ranjenih.
|
|
30.12.1943
|
|
Kod s. Moska (na putu Trebinje — Bileća) 3. bataljon 3. hercegovačke
udarne brigade 29. udarne divizije NOVJ iz zasede razbio borbenu grupu
"Heš" (oko dva bataljona nemačkih vojnika, domobrana i četnika).
|
|
31.12.1943
|
|
Glavnina 5. udarnog korpusa NOVJ, ojačana dvema brigadama 1.
proleterskog udarnog korpusa NOVJ (ukupno 8 brigada, 5 odreda i 3
diviziona artiljerije formiranih u pet grupa), otpočela prvu banjalučku
operaciju s ciljem da zauzimanjem Banje Luke, Bos. Gradiške i Prijedora
privuče na sebe jače nemačke snage iz istočne Bosne i time olakša
odbranu 3. udarnog korpusa NOVJ. Prve tri grupe su zauzele veći deo Banje
Luke, ali zbog ncuspeha četvrte grupe da zauzimanjem Bos. Gradiške spreči
dolazak pojačanja opkoljenom garnizonu, napadi su obustavljeni 2.
januara. Poginulo je i ranjeno oko 600 i zarobljeno 890 neprijateljskih
vojnika, dok su jedinice NOVJ imale oko 200 mrtvih i 400 ranjenih.
|
|
20.12.1943
|
31.12.1943
|
U s. Crkvicama (kod Gacka), na inicijativu Oblasnog komiteta KPJ za
Hercegovinu, formiran Oblasni odbor AFŽ-a za Hercegovinu.
|
|
20.12.1943
|
31.12.1943
|
Po naređenju Štaba 5. udarnog korpusa NOVJ rasformiran
Blagajsko-janjski NOP odred, koji je bio u sastavu 10. udarne divizije
NOVJ.
|
|
1.12.1943
|
31.12.1943
|
Odlukom OK KPJ formiran Inicijativni okružni odbor AFŽ-a za okrug
Prozor — Konjic.
|
|
1.12.1943
|
31.12.1943
|
Rasformiran Crnovrški NOP odred, koji je bio u sastavu 11. udarne
divizije NOVJ.
|
|
1.12.1943
|
31.12.1943
|
Na pl. Manjači, u borbi protiv nemačkih vojnlka poginuo komandir čete
Ribničkog NOP odreda Rade Jovanić, narodni heroj.
|