BR. 28 PROGLAS DRAŽE MIHAILOVlĆA OD 16. NOVEMBRA 1941. SRBIMA, HRVATIMA I SLOVENCIMA1 KOMANDA JUGOSLOVENSKE VOJNE SILE NA OKUPIRANOJ TERITORIJI KRALJEVINE JUGOSLAVIJE2 O. Br. 1012 16 novembra 1941 godine Glavni stan SRBI, HRVATI I SLOVENCI, Odazivajući se vapaju mog napaćenog naroda i mojim nacionalnim i vojničkim dužnostima stupio sam na čelo junačkih i neustrašivih boraca za slobodu, čast i budućnost Jugoslavije.3 Naš Vrhovni Zapovednik Nj. V. Kralj Petar II potvrdio me, na predlog slobodne jugoslovenske Vlade u Londonu, za Komandanta celokupne jugoslovenske vojne sile na okupiranoj teritoriji Kraljevine Jugoslavije. Time su svi naoružani pokreti u celoj državi stavljeni pod moju komandu i podređeni stare-šinama koje ću naimenovati, kako vojni zakoni i disciplinski propisi naređuju.4 Prve vojne jedinice već se nalaze u borbi, novi odredi su u formiranju širom naše raskomadane i porobljene Otadžbine. U Srbiji moje su trupe u uspešnim borbama oslobodile velike predele5 od nasilničke vlasti koje su bile prinuđene da povuku znatna pojačanja sa istočnog fronta, gde im junačke ruske armije zadaju smrtonosne udarce. Jugoslavija prema tome nema samo svoga Kralja i Vladu, već i slobodnu državnu teritoriju sa slobodnim građanima. Blagodareći uspesima mojih trupa, mi smo već u mogućnosti da protivniku vraćamo milo za drago za ono što čini nad našim nenaoružanim stanovništvom te da preduzmemo represalije, ako se prema regularnim trupama Kraljevine Jugoslavije ne bi ponašao prema međunarodnim zakonima ratovanja. U Hrvatskoj Pavelićeve izdajice već strepe pred onima koji dižu oružje da operu sramotu sa imena hrvatskoga. Slovenija, ujedinjena u otporu protiv nasilnika, da osveti nasilno proterivanje naše braće iz rodne grude i da ponese narodnu trobojku na Soču i Gospoj Svetoj.6 Osloboditi Otadžbinu surovog nasilnika, povratiti čast našim zastavama, poneti ih na krajnje granice gde naš narod biva i ujediniti ga u Velikoj Jugoslaviji, uređenoj bratskim sporazumom Srba, Hrvata i Slovenaca na osnovama poštovanja narodnih prava i društvenog poretka, na korist narodnih slojeva. Evo, uzvišenih ciljeva naše nesalomljive borbe. Protivu protivnika, opremljenog najsavršenijim oružjem, može biti uspešna borba ujedinjenim snagama, organizovana i vođena samo sa jednog mesta. Pojedinačne akcije znače lakomisleno prolevanje dragocene krvi naroda koji već krvavi iz bezbroj rana. Sloga, jedinstvo i disciplina su danas najviša narodna dužnost i preduslov svake pobede. Zato pozivam sve pojedinačne borbene pokrete da se priključe narodnoj vojsci koju ću voditi prema zakletvi, položenoj od nas sviju Kralju i Otadžbini. Neposlušni služe samo neprijatelju i imaće da odgovaraju pred vojnim zakonima, ako bi se zaklonili od narodnog suda. Oficiri, podoficiri, vojnici i rodoljubi! Odazovite se u ovom istoriskom trenutku kriku Otadžbine i pridružite se redovima narodne vojske koja se diže na ugnjetača. Svim sredstvima potpomognite našu borbu i spremajte se za dan Vaskrsenja. U ovoj teškoj borbi zajedno smo sa našim velikim saveznicima čije kopnene, pomorske i vazdušne snage podupreće u odlučnom času našu borbu. Moja će biti briga da takva saradnja bude na vreme organizovana i planski sprovedena. Obraćam se naročitim pouzdanjem našoj omladini da svojim zanosom pruži obnovljenoj jugoslovenskoj vojsci sveže i neumorne snage u borbi koja se vodi da se mladim pokoljenjima obezbedi velika budućnost. Tražena cena i žrtve su, teške i krvave, ali će uspeh biti istoriskog značaja za vekove: slobodan život, veličina naroda i blagostanje za sve Južne Slovene Ujedinjene pod okrilje zajedničke majke Velike Jugoslavije! Junaci, napred! S verom u Boga za Kralja i Otadžbinu. Komandant jugoslovenske vojne sile na okupiranoj teritoriji kraljevine Jugoslavije đeneralštabni pukovnik Dragoljub M. Mihailović s.r. Da je prepis veran originalu, tvrdi: Šef Vojnog kabineta, đeneralštabni major, Živan L. Knežević M.P.7 1 Overen prepis originala (pisan na mašini, ćirilicom) u Arhivu VII, Ča, k. 12, reg. br. 6/1 (VK-P-3/1). Proglas je predsednik izbegličke kraljevske vlade (dr Slobodan Jovanović) 16. aprila 1942. poslao na uvid svom ministru inostranih poslova, a zatim i šefovima vojnih misija u inostranstvu (Arhiv VII, AEV, k. 6, reg. br. 6/1). 2 Odnosi se na Štab Draže Mihailovića (vidi dok. br. 2, nap. 9). 3 Organizator oružane borbe protiv okupatora i kvislinga u leto 1941. bila je KPJ sa Josipom Brozom Titom na čelu; Draža Mihailović je sve vreme II svetskog rata vodio samo borbu protiv NOP-a, u saradnji sa okupatorima i ostalim kvislinzima (vidi dok. br. 2—8, 11, 13—18; Prilog II, dok. br. 1—7). 4 Vidi dok. br. 1, nap. 13 i br. 23, nap. 2. 5 O učešću dela četničkih jedinica u borbama protiv okupatora i kvislinga 1941. godine, vidi dok. br. 2, nap. 7. 6 Tako u originalu. 7 Okrugli pečat: »Predsedništvo vlade Kraljevine Jugoslavije vojni kabinet — London«. Sadržaj Prethodni dokument Sledeci dokument