spisak
Ilić Radoja Milan Žuća, Čiča Šumadijski

Rođen je 1886. u Gornjoj Trešnjevici, na tromeđi Rudnika, Venčaca i Bukulje, Aranđelovac, Srbija, Bio je jedanaesto, najmlađe dijete u porodici siromašnog seljaka Radoja. Poslije osnovne škole, koju je završio s odličnim uspjehom u Jarmenovcima, otac ga je poslao da uči za konobara. Ali on se Poslije izvjesnog vremena vratio u selo, jer nije htio da gazdarici pere posude radi ostale kućne poslove, već je počeo da se bavi zemljoradnjom. Učestvuje u balkanskim i prvom svjetskom ratu. Godine 1915. dopao je zarobljeništva, koje je proveo u Njemačkoj, najviše na poljskim radovima.

Inteligentan i praktičan, Milan je iz trogodišnjeg zarobljeništva, pored znanja njemačkog jezika, koji je savladao u znatnoj mjeri, stekao i dva dragocjena saznanja: sagledao je mogućnosti i rezultate napredne poljoprivrede i, doživjevši revoluciju u Njemačkoj, upoznao se s revolucionarnim pokretom i perspektivom koju on otvara narodu. Kad se, poslije završetka rata, vratio u rodni kraj, ratom opustošen i još siromašniji, odmah postaje aktivan učesnik revolucionarnog pokreta i član KPJ od osnivanja, od 1919. godine. Bio je za modernu i racionalnu poljoprivredu i stočarstvo u svom kraju. Nabavljao je stručnu literaturu, pretplaćivao se na časopise, uključivši i neke iz Njemačke, i svoje znanje prenosio na druge i praktično primjenjivao u svom domaćinstvu. Nalazio se i u grupi boraca za napredno zadrugarstvo (radio je u Kreditnoj, a kasnije u Općoj poljoprivrednoj zadruzi).

Sredinom 20-ih godina, kada je agrarna kriza još više otežala život siromašnog seljaka, Milan je proveo nekoliko godina kod starijeg brata, predsjednika Suda u Novom Pazaru, i bio sudski poslužitelj. Godine 1925. vratio se u svoje selo.

Dok je ranije, u periodu Poslije Obznane i Zakona o zaštiti države, u uslovima ilegalnosti, djelovao više ličnim primjerom i kao komunist-pojedinac, u vrijeme Poslije zavođenja 6--januarske diktature kralja Aleksandra, kada su ekonomski uslovi još slabiji i dolazi do oživljavanja opozicionog političkog pokreta, ispoljava se u većoj mjeri Milanovo javno djelovanje. Znao je da jednostavnim, narodu bliskim, jezikom govori istinu o teškim uslovima života, i da im otvara perspektivu borbe i boljeg života, na što ih je pozivala Komunistička partija. Ilić je bio dobar agitator i poznavalac napredne literature, koju je stalno čitao. Njegova velika životna mudrost, neusiljena uvjerljivost u izlaganju, brižan odnos i ljudska toplina, ispoljavale su u svakom javnom djelovanju.

Od tog vremena, još je više izložen prismotri i napadima organa režima i drugih čuvara buržoaskog poretka. Ali, to Milana Ilica Čiču, kako su ga već tada zvali — nije sputavalo u njegovoj revolucionarnoj aktivnosti. U njegovoj kući i u okolini Gornje Trešnjevice počinju sve češće da se okupljaju komunisti i drugi pripadnici revolucionarnog pokreta, razrađuju se zadaci o organiziranijem djelovanju na selu, vrše se pripreme za javna politička istupanja. To se osobito ispoljava tokom 1934. i 1935. godine, u vrijeme priprema petomajskih izbora, a naročito u akcijama Fronta narodne slobode (25. augusta 1935. u Kragujevcu i okolnim mjestima), a i sljedeće godine, posebno u vezi s događajima u Španiji. Njegovi uspješni dueli s režimskim političarima na pojedinim od tih zborova imali su širok odjek u narodu.

Zbog revolucionarnog rada, Milan Ilić je, početkom 1937, s grupom komunista iz Aranđelovca, Kragujevca i okolnih sela, bio uhapšen i optužen po Zakonu o zaštiti države. Ali, zahvaljujući njihovom dobrom držanju, bili su predati Okružnom sudu u Kragujevcu, da bi na procesu, krajem maja iste godine, uz odličnu obranu uglednih advokata, komunista i drugih opozicionara, bili oslobođeni.

Godine 1939, Milan postaje prvi sekretar novoformirane partijske ćelije u selu, iz koje će se ubrzo razviti tri ćelije koje su pred ustanak brojale 15 članova. Naredne godine, ilić je član Okružnog komiteta KPJ za Kragujevac, a kad je, početkom 1941, u Aranđelovcu formirano posebno Okružno povjereništvo, on postaje jedan od njegovih vodećih i najuglednijih članova.

Poslije aprilskog rata, neumoran je u tumačenju i provođenju linije Partije o nastavljanju borbe protiv okupatora, radi na prikupljanju oružja, poziva narod u borbu. Zajedno s Milutinom Todorovićem, profesorom i uglednim komunistom, govorio je na narodnom zboru u Jarmenovcima, povodom 1. maja. i u ovom periodu, Poslije napada na SSSR, izbjegava hapšenje zahvaljujući svome ugledu i odlučnosti.

Kada je, na sastanku Okružnog rukovodstva Partije u Vinči, 28. juna 1941, odlučeno da se formira 1. šumadijski odred, on je još aktivniji; ide sa sastanka na sastanak, iz sela u selo, razgovara s komunistima, simpatizerima i antifašistima. Tada njegova kuća postaje središte za prihvaćanje pošte, kurirske službe, u čemu učestvuje većina od njegovo devetoro djece. Početkom jula, u blizini njegovog sela formiran je 1. šumadijski odred, u kome je imenovan za zamjenika komandanta Odreda, uz Milana Blagojevića (poručnika republikanske Španije), kao komandanta. Učestvuje i predvodi Odred u mnogim akcijama. Sam je zarobio dva žandara, 19. jula 1941, godine. Naročito se ističe u borbama za oslobođenje i obranu Rudnika, zatim u borbama protiv nedićevaca i ljotićevaca, a kasnije i četnika.

Ličnim primjerom pokazuje kako se valja boriti, pri čemu se često pozivao na iskustva iz borbi srpske vojske u prvom svjetskom ratu. Koliko ga je uvažavao i neprijatelj, pokazuje i to što su Nijemci, krajem augusta 1941, izveli specijalnu akciju na Gornju Trešnjevicu da bi zapalili njegovu kuću, a tokom 1942. godine za njega je bila raspisana ucjena od 50.000 dinara. Ali to, kao i stradanje njegove porodice, nije ga pokolebalo u njegovoj odlučnosti da nastavi borbu. Na glas da su mu okupatori bombardirali i zapalili kuću, Čiča je govorio: "Neka se ruše i gore naše krovinjare; mi se i borimo da umjesto bijednih kućeraka svaki radni čovjek ima palaču".

Kad su četnici na prijevaru uhvatili, i zatim strijeljali, komandanta 1. šumadijskog odreda Milana Blagojevića, s kojim je do tada Milan Ilić prošao mnoge teške bitke, komandu nad Odredom preuzima Čiča Šumadijski (27. oktobra 1941).

U novembru učestvuje u teškim borbama protiv nadmoćnog neprijatelja, koji je težio da uništi slobodnu teritoriju u Šumadiji i zapadnoj Srbiji. Tada se, s dijelom Odreda povlači u Sandžak. Od tog dijela koji se povukao, formiran je 5. šumadijski bataljon u sastavu 1. proleterske brigade. Čiča postaje njegov prvi komandant. Sutradan Poslije formiranja brigade, s bataljonom učestvuje u borbama s Talijanima na Gaočiću i Mioču (22. decembra 1941), kada je neprijatelju nanijet težak poraz.

Krajem decembra prelazi u istočnu Bosnu, učestvuje u borbama kod Vlasenice, na Plaćama, oko Han-Pijeska i na Pjenovcu, gdje je poginuo, 21. januara 1942. godine. Tada su njegov bataljon i dijelove Romanijskog odreda napale nadmoćne snage Nijemaca na skijama i konjima, i iznenadili ih u Pjenovačkoj udolini.

Pao je zajedno sa Slavišom Vajnerom, legendarnim Čičom Romanijskim, i još 59 proletera. Plemeniti lik, stamenu figuru, neustrašivost i hrabrost, koje je pokazivao u svakoj prilici, i pored svojih 55 godina, stalno prednjačeći, vjerojatno je najbolje izrazio natpis uklesan na njegovom spomeniku u Anrađelovačkom parku, u kojem se kaže: "Kroz njegovo djelo osvjedočena je istina našega doba — kome narod udahne svoju veru i Partija ulije snagu, tome starost ne smeta da postane heroj."

Narodnim herojem proglašen je 25. novembra 1944. godine.

spisak